''Ich ruf zu dir, Herr Jesu Christ'' ve Bach'ın Müzikte Karşıtlık ilkesi

GİRİŞ

Merhaba sevgili okuyucu. bugün, insanların inandığına yaptığı, benim için anlatımı en kuvvetli parçalardan birisini J. S. Bach'ın ''ıch ruf zu dir, Jesu Christ'' (Sana sesleniyorum, İsa Mesih) parçasının küçük bir analizini yapmak istiyorum fakat önce biraz Bachtan ve Kilise Orgundan Bahsedeceğim.

1. J. S. BACH

Bach, Almanya'nın Eisenach kentinde, 21 Mart 1685'te dünyaya geldi. Müzik, ailesinin bir geleneğiydi; hem babası Johann Ambrosius Bach hem de diğer akrabaları müzisyen olarak çalışıyorlardı. Bu ortam, onun müzik kariyerinin temelini oluşturdu. Küçük yaşta hem klavye (org ve klavsen) hem de keman çalmayı öğrendi. Ailesinin ölümünden sonra Ohrdruf'taki ağabeyi Johann Christoph Bach’ın yanında müzik eğitimine devam etti. Bach’ın müzikteki en büyük yeniliklerinden biri, polifoniyi (çok sesli müzik yazımı) zirveye ulaştırmasıdır. Füg Sanatı ve İyi Düzenlenmiş Klavye gibi eserler yazdı. Dini bir yaşam süren Bach, 200’den fazla kilise kantatı ve birçok koral prelüd besteledi. Müziği, Lutherci inancının bir ifadesiydi ve melodilerinde genellikle koral temalarını kullandı. Dini bir yaşam süren Bach, 200’den fazla kilise kantatı ve birçok koral prelüd besteledi. Müziği, Lutherci inancının bir ifadesiydi ve melodilerinde genellikle koral temalarını kullandı. Bach, modern tonal müzik sisteminin (majör-minör tonalite) temellerini atan eserler besteledi. Eserleri bu sistemin pratikte nasıl işlediğini göstermek için yazılmıştır.

2. KİLİSE ORGU

Kilise orgunun kökeni, MÖ 3. yüzyılda icat edilen hidrolis adı verilen bir su orguna dayanır. Orta Çağ’dan itibaren Avrupa'da kiliselerde kullanılmaya başlandı. 15. ve 16. yüzyıllarda teknolojik gelişmelerle daha büyük ve karmaşık hale geldi. Barok dönemde, org müziği ve org yapımı zirveye ulaştı. Özellikle Almanya’da Bach, bu enstrümanı kilise müziğinde ön plana taşıdı.

2.2. YAPISI

1. Borular (Pipes):

   • Ses üretiminden sorumlu olan metal veya ahşap borulardır. Her boru belirli bir nota verir.

   • Boruların boyutları ve malzemesi sesin tonunu belirler.

2. Klavyeler:

   • Kilise orgunda bir veya birden fazla klavye (manuel) bulunur. Ayrıca, ayaklarla çalınan bir pedal klavyesi vardır.

3. Rüzgar Sistemi:

   • Hava, borulara yönlendirilerek ses üretir. Modern orglarda bu iş elektrikli fanlarla yapılırken, eski orglarda körükler elle çalıştırılırdı.

4. Kayıtlar (Stops):

   • Kayıtlar, farklı boru gruplarını etkinleştirerek ses rengini değiştiren mekanizmalardır. Örneğin, borular flüt, obua veya trompet gibi sesler taklit edebilir.

5. Konsol:

   • Klavyeler, pedal klavyesi ve kayıt kontrol düğmelerinin bulunduğu ana bölümdür.

2.3. ÖZELLİKLERİ

• Tonal Çeşitlilik: Birden fazla ses katmanını ve renklerini aynı anda üretebilir. Bu özellik, hem solo performanslarda hem de kilise müziklerinde zenginlik sağlar.

• Dinamik Genişlik: Hava akışı ve kayıtların kombinasyonu ile ses yoğunluğu değiştirilebilir.

• Mekânsal Kullanım: Borular genellikle büyük mekanlarda, akustiği artıracak şekilde yerleştirilir.

3. ANALİZ

Bu eser, Johann Sebastian Bach’ın Orgelbüchlein (BWV 639) koleksiyonunda yer alır. Bu koleksiyon, küçük koral prelüdlerden oluşur ve genellikle Lutheran kilisesinde kullanılan ilahilerin temalarına dayanır. Tonalite, polifoni ve duygusal ifade gibi detaylar, Barok dönemi müzik teorisi ve Bach’ın bilinen besteleme teknikleriyle uyumludur. Tek sesli bir melodiye eşlik eden zengin polifoni, Bach'ın kontrapuntal dehasını sergiler. Eser, F minör tonundadır. F minör, genellikle derin bir duygusallık ve dua hissi ifade etmek için kullanılmıştır. Ana tema, Lutheran ilahisinden alınmıştır ve eserde sürekli olarak duyulur. Bu tema, basit ama etkileyici bir şekilde sunulur ve ruhani bir teslimiyet duygusu yaratır. Sabit bir ritmik yapı eserin meditasyon etkisini güçlendirir. Harmoni, zaman zaman kromatik geçişlerle zenginleştirilmiştir, bu da Bach'ın müzikte dramatik gerilim yaratma becerisini gösterir. Eserin sonunda, özellikle bir çözüm hissi veren kadanslarla tamamlanır.

Parça, üç sesli bir polifoniden oluşur:

1. Üst ses: Koral melodi.

2. Orta ses: Dolgun akorlar ve arpejlerle koral melodiye eşlik eder.

3. Alt ses: Pedal sesi, genellikle devamlı bir bas hattı sağlar.

SONUÇ

Meditatif, melankolik, ama aynı zamanda umut doludur. Umut dolu olduğu kısım için örnek; ilk cümleden sonra alt oktavda melodiyi tekrar etme ve retorik olarak insanın yaratana yalvardığı hissini uyandırmaktadır. Bütün bu melodilere sürekli bas hareketi sağlayan pedallar eşlik eder. Bu kalın sesli yürüyüş, melodiyle birlikte yalvaran insanın ''Pekala bütün bu günahları işledim fakat yine de senden af dilerim'' hissi ile canlanır ve kadans ile çözülür.

KAYNAKÇA

Say, A. (2000). Müzik tarihi. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.

Wolff, C. (2000). Johann Sebastian Bach: The learned musician. W.W. Norton & Company.

Williams, P. (2003). The organ music of J.S. Bach. Cambridge University Press.